Foto boomkonijn, Driaton, Flickr CC lic.
Dieren in de winter
Help!
Mijn eten ligt onder de sneeuw!
Hoe kan ik het nu vinden?
Voor de meeste dieren zijn winter en sneeuw moeilijke tijden. Beren gaan liever een paar maanden slapen.
Voor de laplanduil is het vinden van eten geen probleem…
Hoe vindt de laplanduil eten
Voor de Laplanduil is zelfs veertig of vijftig centimeter sneeuw geen probleem. Zijn ronde gezicht is hol en werkt als een soort geluidstrechter.
Hij hoort van een flinke afstand het geluid van een ritselende woelmuis of lemming ergens diep onder de sneeuw en weet tot op de centimeter nauwkeurig waar het hapje rondscharrelt.
Hij glijdt er in een duikvlucht op af en landt met zijn hoofd vooruit in de sneeuw. Tegelijk weet hij met één van zijn poten meestal het diertje te grijpen.
Het is een enorme uil. Van kruin tot poten kan hij wel tachtig centimeter groot zijn. De omtrek van zijn hoofd is vijftig centimeter, een halve meter.
Om te weten hoe groot dat is moet je maar eens een meetlint om een ontbijtbord leggen.
De specialiteiten van een laplanduil
Een andere specialiteit is om direct vóór een in de weg staande boom één vleugel in te trekken. Direct voorbij de stam strekt hij de vleugel weer uit. Het gaat zo snel, dat het lijkt alsof de vleugel door de stam snijdt!
Om dat te zien moet je naar het Noorden van Scandinavië gaan. Of nog verder, naar Siberië, Mongolie of Alaska. Ze komen alleen in de bossen voor in tegenstelling tot de veel bekendere sneeuwuil.
De sneeuwuil jaagt boven de kale toendra. Ook de sneeuwuil plukt lemmingen uit de sneeuw, maar niet uit sneeuw van vijftig centimeter zoals de laplanduil.
Foto laplanduil, Mark de Photoguy, Flickr CC lic.
Hoe komen gewonere dieren de winter door?
Konijnen en hazen bijvoorbeeld.
Over gewone hazen en poolhazen
Help, mijn eten ligt onder de sneeuw! Foto poolhaas Roberto Marchegiani, Flickr CC lic.
Konijnenboompjes
In de winter knagen konijnen soms de bast van jonge boompjes, tot een hoogte van 50 of 60cm. Als ze erge honger hebben klimmen ze zelfs in bomen om iets eetbaars te bemachtigen.
Van veel plantensoorten, o.a. van de melkdistel, bestaan trouwens ‘konijnenvormen’: doordat konijnen steeds de topjes eruit vreten, krijgen deze planten een boompjesachtig uiterlijk.
De poolhaas
Er bestaat ook een poolvariant van een haasachtige: de poolhaas. Hij leeft boven de boomgrens op de toendra in koude gebieden zoals Canada en Groenland.
In de zomer is zijn vacht grijsbruin en in de winter wit. Zo kan hij zich goed verstoppen voor zijn vijanden. In de winter hebben alle dieren honger…
Net als gewone hazen eten poolhazen in de winter ook schors en allerlei mossen en korstmossen. Poolhazen hebben grote poten, zo kunnen ze niet wegzakken in de sneeuw.
Herten, dassen en vossen
Hoe vinden andere dieren hun eten onder de sneeuw?
Herten teren op hun vet
En herten, wat eten die als het gras bevroren is en onder een pak sneeuw ligt? Niet veel. Ze weten in het bos nog vaak wel beukennootjes en eikels te vinden en wortels van planten.
Maar als het echt lang vriest teren ze vooral op hun vetreserve. Ze vallen dan flink af en eten dat er in de zomer weer bij.
Dassen gaan op dieet
Ook dassen teren in een strenge winter vooral op hun vetreserve. Ze komen dan vaak wekenlang hun hol niet uit tot het buiten weer wat aangenamer is.
Als de grond weer ontdooit is kunnen ze weer bij hun favoriete voedsel: regenwormen, insecten- larven, knollen en ook wel graan en gras.
Slimme vossen
Vossen zijn zulke slimme dieren en hun menu is zo uitgebreid dat ze ook in de winter meestal wel genoeg te eten vinden: ratten en muizen, wormen en slakken, vogels, insecten, kadavers. En als het echt niet anders kan ook wel een maiskolf of wat gras.
Maar natuurlijk eten ze veel liever een mals kippetje als ze de kans krijgen.
Pleazzzzze, heb je nog iets lekkers voor me?, Foto Carolyn Lehrke, Flickr CC lic.
En insecten?
Hoe komen die de winter door?
Bijen en wespen
En insecten, hoe komen die de winter door? Mensen staan daar niet zo vaak bij stil. ’s Winters zie je geen insecten. En daarna zijn ze er weer. Het antwoord is dat het per soort verschilt.
Bijen overwinteren in korven en kasten en eten de honing die ze in de zomer verzameld hebben. Wespen overleven de winter in de regel niet.
Alleen de koningin kruipt in een kier of spleet en houdt een soort winterslaap. In het voorjaar legt ze eitjes en dan komen er duizenden nieuwe lastposten die het op je glas fanta en je ijsje hebben voorzien.
Meikevers en lieveheersbeestjes
De meikever leeft als larve ondergronds. De larven overwinteren twee keer en dan worden ze een pop. Als ze groot genoeg zijn maken ze zelf een popkamer. In de herfst komen de jonge kevers uit. Maar ze komen pas uit de grond als het weer lente wordt. Dan paren ze en leggen ze eieren. Daarna gaan ze dood.
Veel lieveheersbeestjes zoeken de warmte van de woningen op om vervolgens een winterslaap te houden in de woningen op een koele donkere plaats.
Andere lieveheersbeestjes overwinteren buiten in strooisel, kieren in bomen, dood hout, mos of graspollen. Dat is een beetje afhankelijk van de soort.
Lieveheersbeestjes in Californië, Philip Bouchard, Flickr CC lic.
Hoe overwinteren dieren?
In de winter doen mensen… een dikke jas aan… muts op… wanten!
Dieren zie je niet met mutsjes op. Hoe blijven vogels en muizen warm?
De ‘Mijn eten ligt onder de sneeuw’ pagina verscheen voor het eerst in de Amsterdamse buurtkrant #DWARS 191 in februari 2017.
