Foto van Webdark, vleermuiskolonie
Ondersteboven hangen tot de lente
Overwinteren
… gordijntjes dicht en oogjes toe!
Vleermuizen eten insecten. In de winter zijn er bijna geen insecten. En zonder eten blijf je niet warm en in leven. Dus als de temperatuur onder de 10 graden Celsius komt, gaan vleermuizen op zoek naar een verblijfplaats om de winter door te komen.
Hun winterhuisjes zijn bijvoorbeeld kieren in muren van huizen, kelders, bunkers, brughoofden, holtes van bomen en grotten. Als het maar een plek is waar het niet gaat vriezen en waar de temperatuur tussen de 5 en 10 graden blijft. Niet te koud, niet te warm.
Ze hangen aan het plafond ondersteboven. De vleugeltjes vouwen ze om zich heen. Het lijkt wel of ze de gordijntjes dichtdoen en dan lekker onder de wol kruipen.
Het is heel gek maar hun pootjes gaan als het ware op slot. Dat kost geen kracht. Hun hartslag daalt, de ademhaling gaat langzamer. Zo blijven ze 5 maanden hangen tot het… lente wordt!
Wakker worden!
Het is lente!
In april worden vleermuizen hongerig wakker uit hun winterslaap. Op warme nachten komen insecten met miljoenen tevoorschijn. Eén enkel vleermuisje lust wel 600 muggen, vliegjes en motjes per nacht.
Vleermuizen vliegen in het donker. Dat is slim want zo voorkomen ze opgegeten te worden door andere dieren.
Vleermuizen hebben kleine oogjes waarmee ze heel goed kunnen zien. Maar om te jagen in het donker gebruiken ze vooral hun stem en oren. Een vleermuis maakt snelle hoge piepgeluiden. Wij kunnen deze geluiden niet horen. Daarom noemen we het ultrasone geluiden.
Als die piepgeluiden een insekt raken, kaatsen de geluiden terug. Net als een echo. De vleermuis vangt de echo op met zijn oren. Zo weet hij heel precies waar het insect is en zelfs ook hoe groot het is! Deze manier van ‘zien met je oren’ heet echolocatie.
Overdag slapen de vleermuizen. Ondersteboven.
Vleermuizen en vleerhonden
Wat is het verschil?
De kleinste vleermuisjes wegen een paar gram, de grootste vleermuizen wegen heel wat meer.
Vleermuizen >< Vleerhonden
Wist je dat…
Sommige vleermuizen wegen maar een paar gram – even weinig als het pilletje met vitamines dat je ‘s winters van je moeder op je tong krijgt.
De grootste vleermuizen wegen zoveel als een poes of klein hondje, wel vijf of zes kilo. Het zou een beetje gek zijn als je een beest van die grootte een muis noemde…
En daarom heten ze vleerhonden. Het verschil tussen vleermuizen en vleerhonden is niet alleen de grootte. Vleerhonden zijn bijna altijd vegetariërs. Ze eten fruit, honing en nectar.
Omdat vleerhonden fruit eten hebben ze ook geen echolocatie. Dat hebben ze immers niet nodig om een mango te pakken te krijgen. Echte vleermuizen zijn altijd insekteneters.
Daarom zie je ze op zomeravonden tussen de bomen cirkelen: ze jagen op muggen en andere lastpostjes en die zijn er vaak alleen als het donker is.
VLEERMUIZEN SWINGEN
met vleugels zonder veren
Ze vliegen zo swingend dat we ze niet met de ogen kunnen volgen. De vleugels bestaan niet uit veren maar uit huid.
De huid zit tussen hele lange dunne vingers. Op hun lijf groeien haartjes. Net als muizen krijgen ze babies die melk drinken bij hun moeder.
Vleermuizen zijn dus geen vogels maar zoogdieren. Het is het enige vliegende zoogdier ter wereld!
De jongen worden meestal in juni geboren. Ze zijn dan zo piepklein dat ze aan de borst geklemd bij hun moeder meevliegen als ze op zoek gaat naar eten.
Later blijft het jong gewoon thuis rondhangen en dan komt moeder regelmatig terug om het een lekker hapje te geven.
Na 3 weken kan het jong vliegen maar pas na 6 weken kan het zelf op zoek gaan naar insecten.
Foto Maleisische vleerhond van Darren Pearce – Flickr CC
Reuzen vleerhonden
Bestaan die echt?
Vijftig jaar geleden beweerde iemand in Afrika een vleerhond gezien te hebben die, met vleugels, bijna twee meter breed was.
Vleerreus
Vleerhond, Duncan McCaskill, Flickr CC
Waar wonen vleerhonden?
Vleerhonden zul je nooit ineens in je tuin in Amsterdam – Oost vinden: ze komen alleen in Azië, Afrika en Australië voor.
Ze slapen overdag met hele kolonies in grotten of boven in bomen tussen de bladeren. Soms zie je met wel duizend of tweeduizend tegen een rotswand kleven.
De grootste vleerhonden vind je in de Filippijnen, Azië. Hun vleugels hebben een spanwijdte van wel 1.5 meter en ze kunnen 40 km vliegen om voedsel te zoeken.
Vijftig jaar geleden heeft iemand er in Afrika één gezien die bijna twee meter breed was. Die man stond bekend als betrouwbaar en niet als praatjesmaker.
Daarom geloofden veel mensen hem en iedereen heeft nog lang naar die reuzen-vleerhond gezocht maar hij is geen tweede keer gezien.
Heeft die man het zich verbeeld of had hij misschien een beetje teveel vleermuizenwijn gedronken? Niemand weet het.
Net uitgestorven Vleermuizen
Mystacina robusta, Auckland Museum, Wikipedia CC-BY-4
In Nieuw Zeeland
Bijvoorbeeld op Nieuw- Zeeland. Daar waren vier soorten vleermuizen die nergens anders op de wereld voorkwamen dan daar. Twee soorten zijn rond 1970 verdwenen.
Dat is de tijd dat je vader en moeder er misschien al waren. Die twee soorten waren heel bijzonder. Ze konden wel vliegen maar deden dat zelden. Meestal kropen ze op de grond rond als gewone muizen. Ze vouwden hun vleugels en gebruikten hun ellebogen om vooruit te komen.
Ze waren vrij groot, zoiets als je vuist. In die tijd kwamen er in Nieuw-Zeeland voor het eerst roofdieren in de natuur. Zoals ratten, marters of wezels. Die waren ingevoerd en ontsnapt uit kooitjes.
Die vleermuizen waren niet gewend aan zulke rovertjes en zijn in een paar jaar tijd allemaal opgegeten.
Foto Michael Coghlan, vleerhondenboom
Leuke vleermuissnuitjes
Foto’s van Texaanse vleermuisjes van vleermuisbioloog Jennifer Krauel CC licentie Flickr
Maak zelf een vleermuis
wc rol en karton
Vleermuizen kun je heel makkelijk zelf maken met wc rolletjes en zwart papier. Deze vleermuis heeft grote ogen. In werkelijkheid hebben vleermuizen kleine oogjes waarmee ze heel goed kunnen zien.
Benodigdheden:
- WC rol
- stuk zwart karton of stevig papier
- zwarte verf
- wit krijt
KLIK de pijlen links en rechts op de foto om alle stappen te zien die je moet doen. En HIER kun je een echte zelfgemaakte vleermuizen grot zien.
Oplichtende geluiden van vleermuizen
Eric de Lyon
Eric de Lyon heeft een lichtproject met vleermuizen gemaakt voor twee pleinen in Ede.
Andere plan vleermuis
De kunstenaar Eric de Lyon werkt aan de rand van Amsterdam Oost. Eric verzint spannende projecten voor in de stad of daarbuiten. Hij werkt vaak met natuurverschijnselen zoals wind, water en licht.
‘Het andere plan vleermuis’ is een licht project voor twee pleinen in Ede. Op de pleinen staan acht hoge masten. Zie je de grote ronde schijven bovenin? Daar zitten computergestuurde lampen in. Het licht gaat alleen aan als er iets gebeurt.
Op een landgoed vlakbij wonen zeven soorten vleermuizen. Als die ‘s avonds wakker worden gaan ze jagen. Om te kunnen zien in het donker maken vleermuizen ultrasone geluiden.
Geluiden zien
Omdat wij ultrasone geluiden niet kunnen horen, heeft Eric een manier verzonnen om deze geluiden te laten zien. Hij heeft microfoons geplaatst op de vliegroutes van de vleermuizen. Het ultrasone geluid van een passerende vleermuis wordt opgenomen met een microfoon.
Het geluid wordt meteen doorgestuurd naar één van de lichtschijven op het plein. Deze zet het geluid om in een lichtsignaal. Eén van de lampen gaat dan branden. Is de vleermuis voorbij dan dooft de schijf. Als er veel vleermuizen actief zijn, zie je de lichtjes over het plein dansen.
Het is bijna alsof het plein ‘s nachts zèlf tot leven komt. In de winter slapen de vleermuizen. Het licht glijdt dan heel traag over het plein. Net zo traag als de ademhaling van een vleermuis in zijn winterslaap.
Foto’s van Eric de Lyon, link website: http://www.delyon.nl/
einde verhaal
griezeligst uitgestorven dier
Het is niet moeilijk om het griezeligst uitgestorven dier te noemen. Iedereen kent de Tyrannosaurus Rex, de grootste vleeseter aller tijden én het dier met de grootste bijtkracht ooit.
De vleermuis pagina verscheen voor het eerst in de Amsterdamse buurtkrant #DWARS 178 in maart 2015.
